Jak wiadomo, istnieją cztery grupy krwi: 0, A, B i AB. Nie zależnie od tych grup głównych istnieje jeszcze czynnik Rh, który jednak nie występuje u wszystkich osób, lecz u około 85%. Znaczy to, że na 100 osób – 85 ma czynnik Rh – dodatni, a 15 osób tego czynnika nie ma – są to osoby z czynnikiem Rh ujemnym. Badanie grupy krwi i czynnika Rh u kobiety ciężarnej na początku ciąży ma ogromne znaczenie dla celów profilaktyki konfliktu serologicznego. Jeżeli z badania tego wynika, że matka posiada czynnik Rh ujemny, należy koniecznie zbadać krew ojca i jeżeli ojciec ma ten sam czynnik niezgodności serologicznej nie ma. Natomiast jeżeli okaże się, iż u ojca występuje czynnik Rh dodatni – wówczas istnieje niezgodność serologiczna i gdy płód odziedziczy czynnik Rh po ojcu może powstać konflikt serologiczny. Dlatego należy badać poziom przeciwciał u matki na początku ciąży ci miesiąc, w drugiej połowie ciąży co dwa tygodnie, pod koniec ciąży raz na tydzień.
Zwykle przy pierwszej ciąży ryzyko konfliktu serologicznego jest niewielkie, gdyż liczba przeciwciał nie jest taka duża, aby mogła uszkodzić płód. Liczba tych przeciwciał zazwyczaj zwiększa się przy następnych ciążach i wtedy mogą one spowodować uszkodzenie płodu (niedokrwistość, żółtaczka). Zmiany te, jeżeli ich nasilenie jest duże, mogą spowodować wewnątrzmaciczną śmierć płodu albo zgon noworodka po urodzeniu lub ciężką jego chorobę, wymagającą bardzo intensywnego leczenia z transfuzjami krwi wymiennymi włącznie. Jeżeli więc w ciąży stwierdza się niezgodność serologiczną, konieczna jest kontrola poziomu przeciwciał i dalsze prowadzenie ciąży wymaga wnikliwej analizy stanu płodu, badań jego rozwoju i stopnia uszkodzenia w łonie matki oraz rozwiązania ciężarnej w terminie, który pozwoli uratować płód przed zgonem wewnątrzmacicznym z powodu choroby hemolitycznej.
Na szczęście konflikt serologiczny zdarza się rzadko i mimo około 10% niezgodności serologicznych u rodziców obserwuje się go w około 1% ogólnej liczby porodów.
Obecnie zapobieganie konfliktowi serologicznemu polega na podawaniu immunoglobiny anty-Rh po porodzie tym kobietom, które urodziły dziecko z czynnikiem Rh+, a do tej pory nie stwierdzono u nich przeciwciał anty-Rh. Taka sytuacja może istnieć tylko przy pierwszej ciąży z niezgodnością serologiczną. Profilaktykę konfliktu serologicznego przez podanie immunoglobiny anty-Rh powinno się stosować także u kobiet po poronieniu, z czynnikiem Rh-ujemnym, gdy mąż ma czynnik Rh-dodatni, gdyż wtedy może wystąpić uczulenie matki i powstanie u niej przeciwciał anty-Rh.
KONFLIKT GRUP GŁÓWNYCH
Konflikt ten jest zjawiskiem występującym niezmiernie rzadko. Może pojawić się, gdy matka ma grupę krwi np. 0 a dziecko dziedziczy grupę A lub B. Krwinki grupy krwi dziecka powodują powstawanie przeciwciał typu odpornościowego u matki, a skutki tego procesu są podobne do konfliktu w zakresie czynnika Rh. W przeciwieństwie do niezgodności w zakresie Rh, w konfliktach grup głównych krwi pierwsze dziecko choruje równie często jak następne. W następstwie tego konfliktu dochodzi do niedokrwistości, nadmiaru bilirubiny, czego skutkiem może być przedwczesna i nasilona żółtaczka u noworodka.