Bez czarny (łac. Sambucus nigra, niem. Schwarzer Holunder, ang. Elder, elderberry tree) spotkać można również nazwy Hyczka, Hyćka, Kaszka, Buzina, Bzowina. Do surowców należą sambuci flos – kwiat bzu czarnego, sambuci nigri fructus – owoc bzu czarnego. Jest to krzew do 6 metrów wysokości należący do rodziny Caprifoliaceae (Przewiertniowate). Liście nieparzystopierzasto złożone, małe białe kwiaty zebrane w spłaszczone na szczycie podbaldachogrono. Owoce mięsiste, czarne pestkowce, każde z trzema podłużnymi nasionami.
Występowanie:
– Azja, Ameryka Północna, Europa
– w Polsce pospolity w całym kraju
Działanie:
– kwiaty bzu zawierają flawonoidy (np. rutynę, kwercetynę, astragalinę i izokwercetynę), garbniki, kwasy wielofenolowe (np. kawowy, chloro-genowy), kwasy organiczne (walerianowy i ferulowy). Kwiaty działają moczopędnie i napotnie oraz zmniejszają przepuszczalność naczyń włosowatych. Stosowane miejscowo działają przeciwzapalnie.
– owoce zawierają barwniki antocyjanowe, cukry redukujące, pektyny, garbniki, kwasy organiczne (jabłkowy, chloro-genowy), witaminę C i witaminy z grupy B, sole mineralne. Niedojrzałe owoce zawierają glikozyd cyjanogenny sambunigrynę. Owoce bzu czarnego wykazują łagodne działanie napotne, przeczyszczające i moczopędne.
Zastosowanie:
– kwiaty bzu tradycyjnie stosuje się w leczeniu przeziębień i nieżytów w obrębie górnych dróg oddechowych
– owoce mają właściwości moczopędne, słabo przeciwbólowe, przeczyszczające i napotne. Owoce stosuje się również do barwienia produktów spożywczych
Działania uboczne:
– niedojrzałe owoce zawierają glikozydy cyjanogenne sambunigrynę, prunazynę, które mogą wywołać biegunkę wymioty, bóle głowy, uczucie słabości.
Przykładowe preparaty dostępne w aptece bez recepty z dzikim bzem:
– Dziki bez tabl.
– Bez czarny fix sasz.
– Griposan sasz.
– Sambucol syropy