Zespół jelita drażliwego. Jak sobie z nim radzić?

Objawy zespołu jelita drażliwego odczuwa 20% dorosłych, chociaż podczas badań lekarskich zwykle nie wykrywa się u nich żadnych zaburzeń. Wielu osobom, które już się pogodziły z tą utrudniającą życie dolegliwością, można pomóc.

Kiedy należy podejrzewać zespół jelita drażliwego?

Częste bóle brzucha, występujące zwłaszcza po jedzeniu i ustępujące po wypróżnieniu, zaburzenia rytmu wypróżnień z licznymi, luźnymi stolcami lub zaparciami, wzdęcie, gazy, odczuwanie nagłej potrzeby oddania stolca mogą wskazywać na zespół jelita drażliwego.

Przyczyny zespołu jelita drażliwego nie są w pełni poznane, jest to choroba przewlekła, która z okresami zaostrzeń i remisji, może trwać do końca życia. Lekarze określają zespół jelita drażliwego schorzeniem czynnościowym, gdyż podczas szczegółowych badań nie wykrywa się zmian w jelitach. Zespół jelita drażliwego wywołuje znaczny dyskomfort i cierpienie, ale nie powoduje trwałych szkód w organizmie, nie prowadzi do stanów zapalnych i krwawień z jelita, a także innych poważnych chorób, jak np. nowotwory.

Choroba często przebiega łagodnie, ale u niektórych osób bywa dokuczliwa. Może być powodem unikania kontaktów towarzyskich, niechęci do podjęcia pracy, a także niechęci do krótkich nawet podróży. Na szczęście większość ludzi, dzięki stosowaniu odpowiedniej diety, umiejętnemu radzeniu sobie ze stresem i przyjmowaniu zalecanych przez lekarzy preparató, potrafi zapanować na objawami chroby.

Jakie są przyczyny zespołu jelita drażliwego?

Jelito grube, które ma około 1,5 metra długości, łączy jelito cienkie z odbytem. Jedną z funkcji jelita grubego jest wchłanianie wody i soli z treści docierającej z jelita cienkiego. Każdego dnia dwa litry płynnej treści docierają do jelita grubego. Może ona pozostawać tam przez kilka dni, do czasu aż większość płynów i soli mineralnych zostanie wchłonięta do krwiobiegu. Potem, pod wpływem ruchów perystaltycznych (robaczkowych), następuje przesuwanie mas kałowych do końcowej części jelita grubego, w której przebywają do momentu wydalenia na zewnątrz. Ruchy jelita powodują powolne przesuwanie się treści pokarmowej w kierunku odbytnicy. Kilka razy dziennie silny skurcz mięśni przemieszcza kał prosto do odbytnicy. Niektóre takie skurcze zakończone są wypróżnieniem. Lekarze nie znaleźli organicznej przyczyny zespołu jelita drażliwego. Często wiąże się ona z zaburzeniami emocjonalnymi lub stresem. Chociaż stres może nasilać objawy, badania dowodzą, że inne czynniki są równie ważne. Wiadomo , że ważną rolę w powstawaniu tego schorzenia odgrywa nieprawidłowa czułość zakończeń nerwowych w jelicie grubym. Układ nerwowy odbiera bodźce i steruje ruchem jelit. Termin jelito drażliwe oznacza, że relatywnie małe bodźce wywołują niewspółmiernie dużą reakcję jelita grubego. Pokarm, woda, gazy jelitowe mogą tak silnie pobudzać jelito grube, że dochodzi do jego bolesnych skurczów, przyśpieszenia pracy, a w konsekwencji do częstych wypróżnień lub biegunki.

Inne czynniki wywołujące objawy jelita drażliwego:

  • Stres,
  • Niektóre pokarmy (czekolada, produkty mleczne),
  • Napoje (zwłaszcza kawa i napoje alkoholowe),
  • Palenie tytoniu,
  • Niektóre leki (środki hormonalne).

Jakie są objawy zespołu jelita drażliwego?

  • Zaparcie lub biegunka. Mogą występować na przemian. Utrzymują się co najmniej przez kilka miesięcy.
  • Kurczowe bóle w jamie brzusznej, często ustępujące po wypróżnieniu.
  • Wzdęcie brzucha i nadmierne odchodzenie gazów.
  • Stolce z domieszką śluzu.
  • Uczucie zalegania stolca w odbytnicy po wypróżnieniu.

Jak zmniejszyć dokuczliwe objawy?

Przede wszystkim konieczna jest zmiana stylu życia, zwiększenie aktywności fizycznej, umiejętne radzenie sobie ze stresem oraz właściwa dieta. Zmiana stylu życia jest pierwszym i obowiązkowym krokiem w leczeniu zespołu jelita drażliwego. Jeśli zalecenia niefarmakologiczne są niewystarczające i objawy chorobowe nadal się utrzymują, to lekarz może podjąć decyzję o zastosowaniu leków.

Osoby cierpiące na zespół jelita drażliwego powinny unikać:

  • Palenia tytoniu, ponieważ nikotyna wpływa pobudzająco na pracę jelita grubego.
  • Picia kawy, mocnej herbaty i napojów typu cola oraz jedzenia czekolady, gdyż zawarta w nich kofeina bądź też teina, podobnie jak nikotyna, zwiększają kurczliwość jelit pobudzając tym samym częste wypróżnienia i bolesne skurcze jelit.
  • Picia alkoholu, który w każdej postaci może prowadzić do podrażnienia przewodu pokarmowego.
  • Spożywać dużych ilości produktów mlecznych, ponieważ zespół jelita drażliwego może przebiegać z nadwrażliwością na laktozę, czyli cukier mleczny.
  • Spożywanie tłustych pokarmów.
  • Przyjmowania niektórych leków.